Nagroda Princesa de Asturias dla Nauki 2021: Odsłona niezwykłego odkrycia naukowego w dziedzinie biologii molekularnej

W 2021 roku prestiżowa Nagroda Princesa de Asturiasis, uznawana za hiszpański odpowiednik Nagrody Nobla, została przyznana trzem wybitnym naukowcom: Emmanuelle Charpentier, Jennifer Doudna i Francisco Mojica. To historyczne wyróżnienie było konsekwencją ich niezwykłego odkrycia w dziedzinie biologii molekularnej – narzędzia edycji genów znanego jako CRISPR-Cas9.

Francisco Mojica, hiszpański mikrobiolog z Uniwersytetu Alicante, jest kluczową postacią w tym triumfie nauki. To właśnie on w latach 90. zauważył powtarzające się sekwencje DNA u bakterii archaicznych, które nazwał “spacerami”. Z początku wydawały się być bez znaczenia, jednak Mojica snuł domysły, że mogą mieć funkcję obronną, chroniąc bakterie przed atakiem wirusów.

Dwa lata później, Emmanuelle Charpentier, francuska naukowczyni, odkryła specyficzny system immunologiczny u Streptococcus pyogenes – bakterii odpowiedzialnej za choroby gardła. Ten system wykorzystywał fragmenty DNA wirusa do rozpoznawania i eliminacji podobnych wirusów w przyszłości.

Jennifer Doudna, amerykańska biochemiczka z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, połączyła odkrycia Moijcy i Charpentier, tworząc narzędzie CRISPR-Cas9. Ta rewolucyjna technologia umożliwiła naukowcom precyzyjne edycję genomów – usuwanie, dodawanie lub modyfikowanie genów.

Konsekwencje tego odkrycia są ogromne:

• Nowe terapie: CRISPR-Cas9 otwiera drogę do leczenia chorób genetycznych, takich jak mukowiscydoza, anemia sierpowata i dystrofia mięśniowa. Wyobraźcie sobie świat bez tych chorób!
• Uprawianej żywności: Technologia ta może być wykorzystana do tworzenia odporniejszych na choroby i stresy roślin, co w efekcie może pomóc rozwiązać problem głodu na świecie.

Oczywiście jak każda potężna technologia CRISPR-Cas9 rodzi również pytania etyczne:

• Czy edycja genetyczna jest moralnie dopuszczalna?: Czy powinniśmy ingerować w kod życia?
• Kto kontroluje dostęp do tej technologii: Czy będzie ona dostępna dla wszystkich czy tylko dla wybranych?

Te pytania wymagają szerokiej dyskusji społecznej.

Francisco Mojica – Pionier w dziedzinie CRISPR-Cas9

Francisco Mojica urodził się w 1963 roku w Alicante, Hiszpanii. Studia z zakresu biologii molekularnej odbył na Universidad de Valencia, a doktorat uzyskał na Universidad Miguel Hernández w Elche.

Mojicy nie zawsze było przeznaczone być pionierem rewolucji genetycznej. Początkowo zajmował się badaniem bakterii termofilnych, które żyją w gorących źródłach. Dopiero podczas pracy na Uniwersytecie Alicante w latach 90., zauważył niezwykłe powtarzające się sekwencje DNA w genome bakterii archaicznych.

Te sekwencje nazwał “spacerami” i początkowo nie przywiązywał do nich zbyt wielkiej uwagi. Jednak Mojica intuicyjnie czuł, że odkrycie to może mieć większe znaczenie. Przez wiele lat prowadził badania nad mechanizmem działania spacerów, publikując swoje rezultaty w renomowanych czasopismach naukowych.

W 2012 roku, wraz z Emmanuelle Charpentier i Jennifer Doudna, Mojica otrzymał Nagrodę Princesa de Asturias. To wyróżnienie było uznaniem dla jego wytrwałości i intuicji naukowej. Dziś Mojica jest znanym ekspertem w dziedzinie biologii molekularnej i CRISPR-Cas9.

Tabela z osiągnięciami Francisco Moijcy:

Francisco Mojica jest inspirującym przykładem dla młodych naukowców. Jego historia pokazuje, że wytrwałość i intuicja mogą prowadzić do historycznych odkryć, które zmieniają świat.